Yangına Dair Herşey

Gezi teknelerinde meydana gelen yangınlarının neredeyse tamamı herşey dahil öğlen yemeği bizden meselesinden kaynaklanmakta.Öğle yemeği için balık kızartılırken alev alan tüp yada yağ yangını panikten büyür ve sonu felaket olur.Bu tür yangın nedeni maalesef Dünya litaretüründe sadece bize mahsus olarak kalacaktır. Tene yangınlarının başlıca sebepleri irdelendiğinde; Isıl işlemler yangın nedenlerinin başında yer alır.. Teknelerde sıcak çalışma olarak tabir edilen işler, uygulanması sırasında bir yangına sebep olabilecek derecede anlık veya uzun süreli ısı çıkartan işlemlerdir. Kaynak çalışmaları bu tip işlemlerdendir. Ancak çevresinde parlayıcı veya patlayıcı gazların veya gaz çıkartan maddelerin bulunduğu yerlerde yapılacak kıvılcım çıkartan taşlama, raspa gibi işler de yapılan yerin özelliğinden dolayı sıcak çalışma sayılır. Sıcak çalışma yangınına karşı olan tedbirler geminin güvenli sıcak çalışma yöntem ve talimatında yer alır. Bu yöntemin uygulanmasının sorumluluğu tekne sahibinde, uygulatma görevi Kaptan ve Çarkçıbaşında, uygulama görevi de bizzat sıcak çalışmayı yapmakla görevlendirilmiş kişilerdedir. Sıcak çalışmalardan önce; 1. Çevredeki yangına sebep olabilecek maddeler duruma göre kaldırılır, temizlenir veya ısıya karşı koruma altına alınır. 2. Özellikle kaynak yapılan yerlerin arka yüzeylerine de bakılarak arkasında bir yanıcı, parlayıcı, patlayıcı katı, sıvı veya gaz olup olmadığı mutlaka kontrol edilir. 3. Çalışma yerlerinde olası bir yangına karşı taşınabilir kuru kimyasal tozlu yangın tüpü veya su, kum gibi yangın söndürücü malzemeler bulundurulur. 4. “Dikkat Sıcak Çalışma Var” ikaz tabelası asılır. Sıcak çalışma anında, 1. Sıcak çalışma yapılacak yerin çevresinde ve arkasındaki yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı katı, sıvı ve gazları ortamdan uzaklaştırılmasını veya temizlenmesini veya izole edilmesini sağlayınız. 2. Çalışma yerine, kuru kimyasal tozlu yangın söndürücü tüp veya sulu tip bir başka yangın söndürücü malzeme getirilmesini sağlayınız. 3. Çalışma yapılacak yerin yakınından geçenler için ikaz tabelasının asılmasını sağlayınız. 4. Emniyetli sıcak çalışma yönteminin uygulanmasını sağlayınız. Yakıt Doldurma işlemlerinde Yangın Riski ve Tedbirleri Gemide yakıt ikmallerinde çok ciddi yangınlar görülebilmektedir. Yakıtın buharı birkıvılcım veya ateş ile parlayabilir ve bir yangına sebep olabilir. Yakıt ikmal yangınlarına karşı olan tedbirler geminin güvenli yakıt ikmal yöntem ve talimatında yer alır. Bu yöntemin uygulanmasının sorumluluğu kaptanda, uygulatma görevi bölüm amirlerinde, uygulama görevi de bizzat yakıt ikmalini yapmakla görevlendirilmiş kişilerdedir. İkmal sırasında ikmal alanına güvenlik amacı ile köpüklü yangın söndürücüler getirilir ve çevredekiler için “Dikkat Yakıt İkmali Var” ikaz tabelası asılır. Gemide yakıt ikmalleri sırasında genel olarak aşağıdaki nedenler ile yangın çıkar. Sigara İçilmesi Sigara içme alışkanlığı insanlarda çoğu zaman bir refleks haline gelmiştir. Sigaraya el atma ve yakma düşünülmeden yapılır. Devamlı yakıt ikmali yapan kişilerin refleksleri de bu konuda geliştiği için genelde ikmal görevlilerinde yakıt ikmalleri sırasında sigara içme gibi bir hata gözükmez. Ancak yeni bir görevli veya yakıt ikmal yerine gelen görevli dışındaki kişiler bu hatayı düşünmeden, refleks ile yapabilirler. Bu neden ile yakıt ikmal yerlerinde alabandalara “Sigara İçilmez” ikaz yazıları yazılır. Statik Elektrik Yakıt; ikmal hortumlarının içerisinden geçerken sürtünme yapar ve statik elektrik oluşturur. Bu statik elektrik; yakıt tabancasının veya hortum bağlantı parçasının (flange) gemiye temas ettiği noktada bir kıvılcım şeklinde boşalma yapar. Eğer o sırada ortamda uygun yakıt buhar-hava karışımı varsa parlamanın olması kaçınılmazdır. Bu neden ile gemiye yakıt vermek amacı ile uzatılan yakıt tabancası veya hortumun bağlantı parçası önce geminin metal bir yerine temas ettirilerek varsa üzerindeki statik elektrik boşaltılır. Tabanca ile yapılan ikmallerde tabanca daimi olarak gemi yakıt devresinin metal giriş kısmına temas eder vaziyette tutulur. Bu şekilde hortumda oluşan statik elektrik kıvılcım oluşturmadan boşalır. Aynı şekilde gemi yakıt devresine bağlanan hortumun metal bağlantı parçası da bir zincir ile geminin metal kısmına irtibatlanır. Bu şekilde ikmal sırasında oluşan statik elektrik, gemi bedenine kıvılcım oluşturmadan boşalır. Bunun benzeri olarak yine bir hidrokarbon olan makine yağlarının dökme şekilde ikmali de yakıt ikmal yönteminde yapılır. Burada da yakıt ikmalleri kadar olmasa da statik elektrik nedeni ile belirli bir risk vardır ve yine aynı tedbirler alınır. Aynı şekilde bir hidrokarbon olan boyaların karıştırılması ve aktarılmasında da statik elektrik oluşturur. Oluşan statik elektriğin kıvılcım çıkartmadan boşaltılabilmesi için önce metal boya bidonu geminin metal kısmına dokundurulur, sonra geminin metal güvertesine konmuş diğer boya bidonuna temas ettirilerek boşaltılır. Çalışma yerine köpüklü yangın söndürücü getirilmesini sağlayınız. Çalışma yerine ikaz tabelasının asılmasını sağlayınız. Yakıt ikmal tabanca ve hortum metal bağlantısının gemi metal yapısına dokundurularak statik elektriğinin boşalmasını sağlayınız. Hortum ile yakıt ikmalinde statik elektrik boşaltma zincirinin hortum metal bağlantısına takılmasını sağlayınız. Tabanca ile ikmalde, tabancanın metal yakıt borusuna temasta tutulmasını sağlayınız. Emniyetli yakıt ikmal yönteminin uygulanmasını sağlayınız. Elekrtrik sistem yangınları: Teknelerde çıkan yangınlardan biri de elektrik yangınlarıdır. Devrelerin ve izolasyonlarının özelliğini yitirmesi,yıpranmalar, bağlantılardaki gevşemeler, devrelere kapasitesinin üzerinde cihaz bağlanması gibi aksaklıklar yangınların bir başka nedenidir. Bu devrelerin kontrol, bakım, onarım ve yangınlara karşı tedbir alınma görev ve sorumluluğu elektrikçi yeterliğine sahip gemi adamlarındadır. Bu kişiler, gemi başmühendisine bağlı makine bölüm personelidir. . Her türlü elektrik iç tesisatı; yürürlükte olan "Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği" ne uygun olarak tesis edilmelidir. -Koruma Aygıtları; Tüm sistemlerde kısa devre, aşırı yük, toprak teması, ve kaçak akım sonucunda yangın çıkmasını önleyecek koruma düzenleri gerçekleştirilmelıdır. Bu amaçla oluşabilecek hata akımlarına karşı gerekli koruma aygıtları kullanılmalıdır. -Kısa Devre hesapları; Bütün bina ve yapılarda elektrik tesisatında kullanılacak tüm cihaz ve malzemeler kısa devre hesapları yapılarak seçilmelıdır. Kullanılacak anahtar lama ve koruma düzenleri ve bu düzenlerin kurulması için gerekli aygıtlar hesap sonuçlarına uygun elektriksel karakteristiklere sahip olmalıdır. Kullanılacak kablo ve bus-bar gibi her türlü akım taşıyıcılarda alev iletmeyen tipte yalıtım malzemesi kullanılmalıdır. -Her uzatma kablosu doğrudan bir prize takılacak ve sadece bir cihaz veya aydınlatma aracına bağlanmalıdır. -Kablonun akım taşıma kapasitesi bağlandığı cihaz ya da aydınlatma aracının nominal akımından küçük olmamalıdır.. -Uzatma kablosu fiziksel olarak iyi durumda olacaktır, ezilme, kesilme, yıpranma gibi nedenlerle güvenliği tehlikeye düşürecek kablolar kullanılmamalıdır. -Topraklama gerektiren cihaz veya aydınlatma araçları için topraklı tip uzatma kablosu kullanılmalıdır. -Uzatma kabloları ve esnek kordonlar sabit cisimlere tutturulmayacak; duvarlar, tavanlar, yer döşemelerinden geçirilmeyecek, kapı altlarından ve halı gibi yer döşemelerinin altından geçirilmeyecek ve fiziksel darbelere maruz bırakılmamalıdır. -Elektrik planları;, elektrik iç tesisatına ilişkin kuvvetli akım kolon şeması bulunacak ve ana tabloya en yakın yerde camlı bir dolap içinde muhafaza edilmelidir.

Kamara Yangınları Kamaralarda genel olarak aşağıdaki nedenler ile yangınlar çıkar. Kamaralarda izinsiz elektrikli ısıtıcıların kullanılması Kamaralarda temizlik için tiner, mazot, çakmak benzini veya gazı gibi yanıcı, parlayıcı maddelerin bulundurulması Yatakta sigara içilirken uykuya dalınması Tam sönmemiş sigara izmaritlerinin çöpe atılması Sıcak ütülerin devrilmesi veya dikkatsiz olarak yanıcı bir madde ile temas eder halde bırakılması Kamara yangınlarının önlenmesine yönelik gemilerde aşağıdaki tedbirler alınır: Kamara yangınlarına karşı alınacak kişisel tedbirleri belirten talimatlar çıkartılır. Kamaralarda özel ısıtıcıların ve parlayıcı ve patlayıcı maddelerin olup olmadığı kontrol edilir, bulunursa el konur. Yatar ve oturur vaziyette görülebilecek bir yere, yatakta sigara içilmemesi için ikaz yazısı yapıştırılır. Mutfak- Büfe Yangınları Teknelerde yangın riskinin yüksek olduğu yerlerden birisi de mutfak ve büfelerdir. Buralarda genel olarak aşağıdaki nedenler ile yangınlar çıkar. Kuzine bacalarında biriken yağların yüksek ısıda tutuşması Ocaklarda kullanılan gazın kaçak halinde tutuşması Elektrik prizlerine devrenin kapasitesini aşan elektrikli ocakların takılması Yanan kuzinelerin üzerinde yağ, yemek vs. yanıcı maddeler unutulması, düşürülmesi veya dökülmesi Mutfak-büfe yangınlarının önlenmesine yönelik gemilerde aşağıdaki tedbirler alınır: Kuzine bacalarının temizliği kontrol edilir, kirli bacalar temizlenir. Gemilerde kullanılan gazlı ocaklar iptal edilir. Gemilerde kullanılan elektrik ocaklarının takıldıkları devrenin kapasitesine uygun olup olmadığı gemi elektrikçisine onaylatılır. Çalışma hatalarına karşı mutfaklarda alabandalara ikaz yazıları yapıştırılır. Mutfaklara yangın battaniyesi konur. Yolcu Kaynaklı Yangınlar Gemilerde personel olarak bildirilmiş gemiadamlarının dışındaki tüm biletli veya biletsiz kişiler yolcudur. Bu kişiler bir yerden bir yer gitmek için gemiye binenler, gemiadamlarının aileleri, yük araçlarının şoförleri, yük olarak gemiye alınan sürülerin çobanları olabilir. Tüm bu kişiler gemi adamı olmadıklarından gemilerdeki yangın risklerinin tanımaktan uzaktırlar. Alışkanlıklarını devam ettirme eğilimindedirler. Yol kenarlarında verdikleri molalarda kullandıkları tüp gazlarını feribotun araç güvertesinde kullanmaya kalkabilirler. Canı sıkılanlar, özellikle çocuklar nerenin yolcuya ait nerenin personele ait olduğunu bilemez,; nereye girilebilir, nereye girilemez bakmadan gemi içerisinde dolaşırlar. Bu başı boşluk, gemilerde alınan yangın tedbirlerini azaltıcı yönde rol oynar. Bu nedenler ile gemilerde; Yolcu bölümlerine veya yolcunun girmemesi gerektiği halde girebileceği yerlerde dolaşan, yolcuyu gözleyen ve onlara sorunlarında yardımcı olan güvenlik görevlisi bir gemi adamı bulundurulur. Girilmemesi gereken yerlerin girişlerine ikaz yazıları asılır ve hatta uygunsa kilitlenir. Yolcu salonlarına, gemiye giriş yerlerine, bilet arkalarına talimatlar yazılır. Makine Dairesi Yangınları Bu tip yangınlar genelde makine dairelerindeki sıcak unsurlar üzerine yakıt veya yağ dökülmesi ile oluşmaktadır. Gemilerde özellikle ticaret gemilerinde çalışma kesintisizdir. Gemi hiç durmaksızın çalışır. Gemide ana makineler, jeneratörler, kazanlar, pompalar, genelde devamlı olarak çalışan unsurlardır. Bunların bedenlerinde, devrelerinde, egzoz çıkışlarında çoğunlukla bir yakıtı tutuşturabilecek derecede ısı bulunabilmektedir. Bir bağlantıdaki kaçaktan veya bir onarım sırasında dökülen, akan, fışkıran yakıt sıcak bir makine veya devresinin üzerine gelebilir ve tutuşup yangına sebep olabilir. Gemilerin makine dairelerinde çıkan yangınlar genel olarak bu şekilde meydana gelmektedir. Makine dairesi yangınların önlenebilmesi için gemilerde aşağıdaki tedbirler alınmaktadır: Güvenli bakım ve onarım yöntemleri oluşturulur ve ilgili talimatlar çıkartılır. Makine dairesine, yangın ihbar sistemi konur. Makine dairesine, her tarafa yetecek uzunlukta hortuma ve nozula sahip yangın istasyonları kurulur. Makine dairesine açılan kaporta yanlarında ve daire içinde yangın riskinin yüksek olduğu yerlere, uygun ve yeterli miktarda yangın söndürücüler konur. Sabit köpük sistemi kurulur Makine dairesinde bulunan hiçbir makine ve cihazdan yağ ve yakıt kaçağına müsaade edilmez, olanlar derhal giderilir. Makine dairesi daima yakıt bulaşıklarından temiz tutulur. Makine dairesinin sıcak noktalarına dikkat çekici ikaz yazıları konur. Su İle Söndürmede Gemi Dengesi: Dışarıdan soğutma şeklinde yapılan söndürmelerde mevcut olan risklerden birisi de, yoğun olarak sıkılan suyun, gemi dengesini bozarak geminin batmasına da sebep olmasıdır. Yanan gemilerde değil içeriden mücadele gemiye yaklaşarak yapılacak mücadele bile çıkan yüksek ısı nedeniyle çok zor olabilir. Bu neden ile yanan gemiye bir anlamda körlemesine su sıkılır ve sonunda içi suyla dolan geminin batmasına da sebep olunur. Bunun için terk edilecek gemide yangın olsun olmasın tüm açıklıklar, kaporta, lumbuz, baca,havafiarlar, ambar kapağı, menhol, havalandırmalar sıkıca kapatılır, güvertedeki frengileri tıkayabilecek unsurlar denize atılarak gemi terk edilir. Küçük teknelerde yangın: Yat gibi küçük teknelerde inşa malzemesinin fiber veya ahşap yapıda olması ve teknedeki yangınla mücadele imkanlarının büyük gemilerdeki gibi olmaması nedeniyle bu tip gemilerde çıkan bir yangın kontrolden çıkarsa teknenin terk edilmesi kaçınılmaz olur. Yangın ve Duman dedeksiyon sistemleri: Bir yangın ne kadar erken tespit edilirse o kadar çabuk ve kolay söndürülebilir ve az zarar ile kurtulabilinir. Bu neden ile gemilerde yangın ihbar sistemleri kurulur. İyi bir yangın ihbar sistemi; Doğru ihbar yapabilmeli, Süratli ihbar yapabilmeli, Yangının yerini belirtebilmeli, Kolay kurulabilmeli, Zor şartlarda dahi çalışabilmelidir. Bir yangın ihbar sistemi,Kontrol paneli ve Detektörlerden oluşur. Yangın detektörü, bir yangını tespit ederek bildiren cihazdır. Detektörler algıladıkları yangını, genelde köprü üstünde bulundurulan kontrol paneline sinyal göndererek ihbar ederler. Kontrol panelinde alarm zilleri çalar ve yangının yeri ışıklı olarak belirtilir. Yangın söndürme sistemi, ya bu ihbar sistemine bağlı olarak otomatik, ya da elle çalıştırılır. Detektörler üç çeşit olur ve sistemin kuruluşunda uygun yerlere uygun detektörün kullanılması esastır. Alev Detektörü Alev detektörleri, alevlerin çıkarttığı ültraviyole ve kızıl ötesi ışınlar ile aktive olarak sinyal veren detektörlerdir. Genelde kolayca tutuşabilen sıvıların bulunduğu yerler ve açık alanlarda çıkabilecek yangınlar için kullanılır. Duman Detektörü Duman detektörleri yangın sırasında ortaya çıkan dumanı sahip olduğu foto elektrik sistemi ile algılayarak sinyal veren detektörlerdir. Tamamen kapalı yerlerde kullanılır. Isı Detektörü. Isı detektörleri, alevlerin çıkarttığı belli bir değerin üzerindeki ısıyı algılayarak sinyal veren detektörlerdir. Kapalı veya açık alanlarda duman ve alev detektörlerinin sahte alarm verme olasılığına karşı kullanılırlar. Sahte alarm iki durum için önem arz eder. Doğrudan Söndürme Sistemine Kumanda Etmesi, Eğer detektör doğrudan yangın söndürücülere kumanda eder ve alarm da yalancıysa,söndürme işleminin oluşturacağı gereksiz bir hasara neden olunur. Makine ve Jeneratör Acil Durdurmaya Kumanda Etmesi. Makine dairesinde meydana gelen bir yangında, çalışan jeneratör ve ana makinelerin yakıtı kapatılarak, bu yakıtlar nedeni ile büyüyebilecek bir yangından korunmaya çalışılır.Makine dairesindeki yangın detektörlerinin gönderdikleri sinyal ile otomatik yakıt kapatma işlemi devreye girer ve jeneratör ile makineler durdurulur. Eğer ihbar yalancı ve gemi kritik bir yerde seyir veya manevra halindeyse bu durum oldukça tehlikeli sonuçlara sebep olabilir.Olası arızalara karşı detektörlerin ve kontrol panelinin periyodik olarak kontrolü gerekir. Eğer sistem otomatik olarak söndürme veya yakıt kesme sistemini çalıştırıyorsa bu konuda dikkatli olunmalıdır. Otomatik değil ise, detektörler hariçten verilen ısı, alev veya duman ile aktive edilerek devreye girme, alarmı çaldırma ve yer belirtme fonksiyonları kontrol edilir. Söndürme İçin Yağmurlama Sistemi Yağmurlama sistemleri genelde Teknelerin yaşam bölümleri için kullanılır. Sistem tatlı su devrelerinde olduğu gibi hidrofor ile çalışır ve sistemde tatlı su kullanılır. Hidrofor tankı basınçlı su ile doludur. Bir yangın çıktığında 70 derece sıcaklıkta nozul ağızları açılarak devreden gelen basınçlı suyu pulvarize şekilde yangına püskürtmeye başlar. Devredeki basıncın düşmesi ile hidrofor pompası devreye girer ve devredeki basıncı daimi olarak yüksek seviyede tutar. Olası bir arızaya karşı, periyodik olarak hidrofor tankındaki basıncın normal olduğu kontrol edilir. Teknede yaşam yeri olarak tabir ettiğimiz yerler; kamaralar, salonlar, mutfak ve büfeler, ofis, köprüüstü, telsiz kamaraları, depolar bu alanları birleştiren koridorlar ve bunun gibi genelde kasarada bulunan atölye dışı kapalı alanlardır. Bu alanlarda yangınla mücadeleye yönelik tedbirler ortak olup bunlar aşağıdadır: Yaşam yerlerine ihbar sistemine bağlı detektörler konur. Yaşam yerlerine sabit yağmurlama sistemi kurulur. Yaşam yerlerinin her bir noktasına kadar hortum ile ulaşılabilecek mesafeye deniz suyu yangın istasyonu kurulur. Yaşam yerlerinde kapalı alan girişlerine veya kolay ve çabuk yetişebilecek bir mesafeye dolu, sertifikalı, son kontrol tarihi üzerinden bir yıl geçmemiş, çevredeki yanıcı maddelere uygun, taşınabilen yangın tüpü konur. Ahmet SERTKAN Yangın Uzmanı
Devamını okuyun...>>