Sönmeyen Yangınlar ( Kömür Madenleri )
27 Ocak 2009 by Ahmet Sertkan
BİR YANGIN NE KADAR ZAMANDA SÖNDÜRÜRÜLMELİ,YADA NE KADAR ZAMAN SÜRMELİ
5 DAKİKA. 5 SAAT,5 GÜN, 5 AY, 5 YIL, 50 YIL YA DA 5 ASIR ?
KÖMÜR MADENİNDE ELLİ YIL SÜREN YANGIN;
Çin'in Xinjiang bölgesindeki Terak kömür yataklarında yaklaşık 50 yıldır süre gelen yeraltı kömür yangını söndürüldü.
Yeraltında bir yangın oluşması kulağa garip gelebilir, ama gerekli şartlar oluştuğunda böyle olaylar meydana gelebiliyor. Yangının oluşması için yakıt, ısı ve oksijene ihtiyaç var. Yakıt konusunda bir kömür yatağı şüphesiz en zengin yerlerden biri. Oksijen ise madencilik çalışmaları sırasında açılan yollarla yakıta ulaşıyor. Isıyı da güneş ışınları ya da insanlar sağlayabiliyor. Bir madencinin yere attığı kibrit, bir yangını tetikleyebiliyor.
50 yıl uzun bir süre gibi görünse de daha uzun süren yangınlar da olmuş. Hindistan'da, 1916 yılından bu yana devam eden yeraltı yangınları var.
Yangınla ilgili bazı rakamlarsa şöyle: 50 yıl süren bu yangında, söndürülene kadar yaklaşık 12 milyon ton kömürün yandığı belirtiliyor. Bu yangının söndürülmesiyle 650 milyon tondan fazla kömür yanmaktan kurtarılmış oluyor. Yangın, 923500 metrekarelik alanda, 100 metre derinlikte ve başladığı günden bu yana 70000 ton zehirli gaz üretmiş.
Bu derinlikte ve büyüklükte bir yangını söndürmek imkansız olmasa da çok zor bir süreç. Bölgedeki yangını söndürmek, ekiplerin 3 yılını almış ve bu uğurda 89 milyon yuan (yaklaşık 15 milyon TL) harcanmış. Yangın söndürme ekiplerinin başındaki Miao Pu, yangın bölgesine ulaşmak için kazı çalışmalarının yapılarak alana su ve çamur boşaltılıp soğutmanın yapıldığını, ardından da yangının oksijenle temasını kesmek için yüzeyin kapatıldığını belirtiyor.
ÖZBEKİSTANDA ( CEHENNEME AÇILAN KAPI ) KÖMÜR - GAZ YANGINI
Özbekistan'ın ücra kasabalarından biri olan Darvaz kasabası, hemen yakınında bulunan ve yerlilerin "Cehenneme açılan kapı" dedikleri yer, Amerika ve Avrupa'da yayınlanan bir belgeselde yer alınca, bir anda ilgi odağı oldu.
"Cehenneme açılan kapı" 35 yıldır yanıyor. 35 yıl önce doğal gaz aramaları için yapılan kazılar sırasında, ekipler bir yeraltı mağarasıyla karşılaştılar.
Mağara o kadar derindi ki, delinen yerin etrafı da bir anda çöktü. Kamp çadırları ve ekipmanlar yerin dibini boyladı. Kurtarma ekipleri bile, bir şeyleri kurtarmak için o derinliğe inmeye cesaret edemedi. Çünkü onları o derinlikte toksik gaz tehlikesi de bekliyordu.
Çöküntünün içinden yükselen bu toksik gazların atmosfere karışmasını önlemek için mağaranın dibine patlayıcı atıldı. İşte o andan sonra yanmaya başlayan gazları hiç kimse söndüremedi. Yaz kış, gece gündüz, derinliği belli olmayan bu çukur yanmaya devam ediyor.
Google Earth kullananlar, 40 15′ 10″ N, 58 26′ 28″ E koordinatlarında yanan bölgeyi görebilir.
Dünyada çapında da benzer olaylar yaşanmış. Çin, Hindistan, Rusya, Amerika Birleşik Devletleri, Endonezya, Venezüella, Avustralya, Güney Afrika, Almanya, Romanya ve Çek Cumhuriyeti’nde büyük ya da küçük çapta yeraltında kömür yangınları meydana gelmiştir.
İçten içe yanan kömür madenlerindeki yangınlar, kömür damarlarında ya da kömür yataklarında yüzeyden veya etraftan emilen oksijenle (oksidasyon) başlıyor. Tepkime sonucu kömürün sıcaklığı giderek artıyor ve yaklaşık 80 °C’ye ulaşan kömür yanmaya başlıyor.
Bu yangınlar, etrafa ölümcül gazlar da salıyor. Hatta yeraltında boşluklar oluşturup, ani çökmelere neden oluyor. Önlem alınmazsa, ciddi yaralanmaların ve ölümcül olayların olmaması içten bile değil.
Bunun dışında bu yangınlar, insanlar, kömürün bulunduğu yer, kömürün yaşı, karbondioksit (CO2), metan (CH4), nitrojen oksitler (NOx), nitro oksit (N2O), karbonmonoksit (CO), sülfür dioksit (SO2) gibi gazlar ve diğer tetikleyici etkenlere bağlı olarak da çıkabiliyor.
UYGUR ÖZERK BÖLGESİ KÖMÜR MADENİ YANGINLARI
Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi, toplam 1 trilyon 800 milyar ton kömür rezerviyle ülkenin toplamının yaklaşık yarısına sahip. Ancak ocaklarda sıkça yaşanan yangınlar, büyük kayıplara yol açtı. Geniş alanlara yayılan, bazıları çok uzun süren ve Xinjiang'ın ekolojisi ile doğal kaynaklarına büyük zarar veren kömür ocakları yangınlarının önü kesilmeye başlandı.
İstatistiklere göre, 1980'li yıllarda Xinjiang'daki 88 kömür ocağının yaklaşık yarısında yangın vardı. Havanın sıcak ve kurak olması gibi doğal nedenlerin yanı sıra insan faktöründen de kaynaklanan bu yangınlar, yılda 17 milyon ton kömürün boşa gitmesine neden oluyordu. Ciddi maddi kayıplara yol açan bu yangınlar, hava kirliliği ve asit yağmurlarına neden olduğu gibi insanların sağlığına da ciddi zarar veriyordu.
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi;
Kömür ocaklarındaki yangınları söndürmek için 1958 yılında Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi kuruldu. Geçen 40 yılı aşkın sürede 500 kişiden oluşan bu ekip, toplam 10 milyon metrekare genişliğindeki alanda yangın söndürme çalışmaları gerçekleştirdi ve aynı zamanda bu alanların yüzde 80'lik bölümünü otlaklara dönüştürerek Xinjiang'ın ekolojisinin düzeltilmesine büyük katkı yaptı.
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi, uzun süren çalışmalarda kömür ocaklarındaki yangınları söndürmek konusunda başarılı, bilimsel ve ekonomik yöntemler geliştirdi. İtfaiye yöneticilerinden Du Xinjiang, bu konuda şu bilgileri verdi:
"Önce buldozerle yüzeylerdeki alevleri söndürürüz. Gerektiğinde de patlayıcı kullanırız. Sonra sondaj yaparak yeraltında onlarca metre, hatta 100 metre derinliğindeki yangın noktasını tespit ederek içine çamur ve su doldururuz. Son işlem olarak ise oksijen girişini önlemek için üzerlerine toprak yığarız."
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin yangın söndürme çalışmalarının maliyeti, yurtdışındaki benzer çalışmaların yalnızca üçte biri düzeyinde. Bu büyük başarı, yabancı yangın söndürme uzmanları tarafından şaşkınlıkla karşılandı. Ancak bu başarıların arkasında, itfaiye elemanlarının zorlu mücadeleleri, aynı zamanda da büyük yalnızlık çekmeleri yatıyor.
"Eğer çabalarımız olmasaydı, bu değerli doğal kaynaklar boşa gidecekti. Ülkenin kaynaklarını korumak, bize büyük gurur veriyor."
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin iki kuşak elemanlarının yoğun çabaları sonucunda eskiden yangınlarda harabe dönüşen alanlar, bugün yeniden canlandı ve yeşilliklerle doldu. Yangın alanlarının birer birer otlağa dönüşmesiyle birlikte itfaiye mensuplarının çalışmaları da giderek hafifledi. İtfaiye mensupları, artık aileleriyle bir arada olmak için daha fazla imkana sahip oldular. Eşi Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin bir üyesi olan Zhang Xia, bize şunları söyledi:
"Başlangıçta itfaiyeci biriyle evlendiğim için pişmanlık duymuştum. Evlendikten sonra birkaç yıl hep ayrı yaşadık. Sıkıntılara tek başıma göğüs germek zorunda kalmıştım. Ancak bu yıl durum biraz düzeldi ve eşim benim doğum günümü ilk kez bana bir yemek vererek kutladı."
Çoğu insan için sıradan bir olay olan doğum günü yemeği, itfaiyeciler için yıllar süren bir özlem olmuştur. Ancak onların çabaları sayesinde Xinjiang'daki 32 kömür ocağında yangınlar söndürüldü, geri kalanların da yakın bir gelecekte söndürülmesi bekleniyor. Xinjiang'da eskiden yangınlarda kavrulan toprakların yeşilliğe kavuşmasıyla birlikte Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin mensupları da daha büyük bir huzur içinde yaşamanın tadını çıkarma imkanına sahip oluyorlar.
YİRMİ YILDIR YANAN YOL
1990 Yılında Başlayan Yangın 2000 Kişiyi evlerinden Etmiş Ama Olayın En İlginç Yanı Günde Ortalama 4 Ton Kömür Cevheri İçten İçe Yanmaya devam Ederken Bu Ateşi Söndürmenin İmkansız Olması...
5 DAKİKA. 5 SAAT,5 GÜN, 5 AY, 5 YIL, 50 YIL YA DA 5 ASIR ?
KÖMÜR MADENİNDE ELLİ YIL SÜREN YANGIN;
Çin'in Xinjiang bölgesindeki Terak kömür yataklarında yaklaşık 50 yıldır süre gelen yeraltı kömür yangını söndürüldü.
Yeraltında bir yangın oluşması kulağa garip gelebilir, ama gerekli şartlar oluştuğunda böyle olaylar meydana gelebiliyor. Yangının oluşması için yakıt, ısı ve oksijene ihtiyaç var. Yakıt konusunda bir kömür yatağı şüphesiz en zengin yerlerden biri. Oksijen ise madencilik çalışmaları sırasında açılan yollarla yakıta ulaşıyor. Isıyı da güneş ışınları ya da insanlar sağlayabiliyor. Bir madencinin yere attığı kibrit, bir yangını tetikleyebiliyor.
50 yıl uzun bir süre gibi görünse de daha uzun süren yangınlar da olmuş. Hindistan'da, 1916 yılından bu yana devam eden yeraltı yangınları var.
Yangınla ilgili bazı rakamlarsa şöyle: 50 yıl süren bu yangında, söndürülene kadar yaklaşık 12 milyon ton kömürün yandığı belirtiliyor. Bu yangının söndürülmesiyle 650 milyon tondan fazla kömür yanmaktan kurtarılmış oluyor. Yangın, 923500 metrekarelik alanda, 100 metre derinlikte ve başladığı günden bu yana 70000 ton zehirli gaz üretmiş.
Bu derinlikte ve büyüklükte bir yangını söndürmek imkansız olmasa da çok zor bir süreç. Bölgedeki yangını söndürmek, ekiplerin 3 yılını almış ve bu uğurda 89 milyon yuan (yaklaşık 15 milyon TL) harcanmış. Yangın söndürme ekiplerinin başındaki Miao Pu, yangın bölgesine ulaşmak için kazı çalışmalarının yapılarak alana su ve çamur boşaltılıp soğutmanın yapıldığını, ardından da yangının oksijenle temasını kesmek için yüzeyin kapatıldığını belirtiyor.
ÖZBEKİSTANDA ( CEHENNEME AÇILAN KAPI ) KÖMÜR - GAZ YANGINI
Özbekistan'ın ücra kasabalarından biri olan Darvaz kasabası, hemen yakınında bulunan ve yerlilerin "Cehenneme açılan kapı" dedikleri yer, Amerika ve Avrupa'da yayınlanan bir belgeselde yer alınca, bir anda ilgi odağı oldu.
"Cehenneme açılan kapı" 35 yıldır yanıyor. 35 yıl önce doğal gaz aramaları için yapılan kazılar sırasında, ekipler bir yeraltı mağarasıyla karşılaştılar.
Mağara o kadar derindi ki, delinen yerin etrafı da bir anda çöktü. Kamp çadırları ve ekipmanlar yerin dibini boyladı. Kurtarma ekipleri bile, bir şeyleri kurtarmak için o derinliğe inmeye cesaret edemedi. Çünkü onları o derinlikte toksik gaz tehlikesi de bekliyordu.
Çöküntünün içinden yükselen bu toksik gazların atmosfere karışmasını önlemek için mağaranın dibine patlayıcı atıldı. İşte o andan sonra yanmaya başlayan gazları hiç kimse söndüremedi. Yaz kış, gece gündüz, derinliği belli olmayan bu çukur yanmaya devam ediyor.
Google Earth kullananlar, 40 15′ 10″ N, 58 26′ 28″ E koordinatlarında yanan bölgeyi görebilir.
Dünyada çapında da benzer olaylar yaşanmış. Çin, Hindistan, Rusya, Amerika Birleşik Devletleri, Endonezya, Venezüella, Avustralya, Güney Afrika, Almanya, Romanya ve Çek Cumhuriyeti’nde büyük ya da küçük çapta yeraltında kömür yangınları meydana gelmiştir.
İçten içe yanan kömür madenlerindeki yangınlar, kömür damarlarında ya da kömür yataklarında yüzeyden veya etraftan emilen oksijenle (oksidasyon) başlıyor. Tepkime sonucu kömürün sıcaklığı giderek artıyor ve yaklaşık 80 °C’ye ulaşan kömür yanmaya başlıyor.
Bu yangınlar, etrafa ölümcül gazlar da salıyor. Hatta yeraltında boşluklar oluşturup, ani çökmelere neden oluyor. Önlem alınmazsa, ciddi yaralanmaların ve ölümcül olayların olmaması içten bile değil.
Bunun dışında bu yangınlar, insanlar, kömürün bulunduğu yer, kömürün yaşı, karbondioksit (CO2), metan (CH4), nitrojen oksitler (NOx), nitro oksit (N2O), karbonmonoksit (CO), sülfür dioksit (SO2) gibi gazlar ve diğer tetikleyici etkenlere bağlı olarak da çıkabiliyor.
UYGUR ÖZERK BÖLGESİ KÖMÜR MADENİ YANGINLARI
Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi, toplam 1 trilyon 800 milyar ton kömür rezerviyle ülkenin toplamının yaklaşık yarısına sahip. Ancak ocaklarda sıkça yaşanan yangınlar, büyük kayıplara yol açtı. Geniş alanlara yayılan, bazıları çok uzun süren ve Xinjiang'ın ekolojisi ile doğal kaynaklarına büyük zarar veren kömür ocakları yangınlarının önü kesilmeye başlandı.
İstatistiklere göre, 1980'li yıllarda Xinjiang'daki 88 kömür ocağının yaklaşık yarısında yangın vardı. Havanın sıcak ve kurak olması gibi doğal nedenlerin yanı sıra insan faktöründen de kaynaklanan bu yangınlar, yılda 17 milyon ton kömürün boşa gitmesine neden oluyordu. Ciddi maddi kayıplara yol açan bu yangınlar, hava kirliliği ve asit yağmurlarına neden olduğu gibi insanların sağlığına da ciddi zarar veriyordu.
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi;
Kömür ocaklarındaki yangınları söndürmek için 1958 yılında Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi kuruldu. Geçen 40 yılı aşkın sürede 500 kişiden oluşan bu ekip, toplam 10 milyon metrekare genişliğindeki alanda yangın söndürme çalışmaları gerçekleştirdi ve aynı zamanda bu alanların yüzde 80'lik bölümünü otlaklara dönüştürerek Xinjiang'ın ekolojisinin düzeltilmesine büyük katkı yaptı.
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi, uzun süren çalışmalarda kömür ocaklarındaki yangınları söndürmek konusunda başarılı, bilimsel ve ekonomik yöntemler geliştirdi. İtfaiye yöneticilerinden Du Xinjiang, bu konuda şu bilgileri verdi:
"Önce buldozerle yüzeylerdeki alevleri söndürürüz. Gerektiğinde de patlayıcı kullanırız. Sonra sondaj yaparak yeraltında onlarca metre, hatta 100 metre derinliğindeki yangın noktasını tespit ederek içine çamur ve su doldururuz. Son işlem olarak ise oksijen girişini önlemek için üzerlerine toprak yığarız."
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin yangın söndürme çalışmalarının maliyeti, yurtdışındaki benzer çalışmaların yalnızca üçte biri düzeyinde. Bu büyük başarı, yabancı yangın söndürme uzmanları tarafından şaşkınlıkla karşılandı. Ancak bu başarıların arkasında, itfaiye elemanlarının zorlu mücadeleleri, aynı zamanda da büyük yalnızlık çekmeleri yatıyor.
"Eğer çabalarımız olmasaydı, bu değerli doğal kaynaklar boşa gidecekti. Ülkenin kaynaklarını korumak, bize büyük gurur veriyor."
Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin iki kuşak elemanlarının yoğun çabaları sonucunda eskiden yangınlarda harabe dönüşen alanlar, bugün yeniden canlandı ve yeşilliklerle doldu. Yangın alanlarının birer birer otlağa dönüşmesiyle birlikte itfaiye mensuplarının çalışmaları da giderek hafifledi. İtfaiye mensupları, artık aileleriyle bir arada olmak için daha fazla imkana sahip oldular. Eşi Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin bir üyesi olan Zhang Xia, bize şunları söyledi:
"Başlangıçta itfaiyeci biriyle evlendiğim için pişmanlık duymuştum. Evlendikten sonra birkaç yıl hep ayrı yaşadık. Sıkıntılara tek başıma göğüs germek zorunda kalmıştım. Ancak bu yıl durum biraz düzeldi ve eşim benim doğum günümü ilk kez bana bir yemek vererek kutladı."
Çoğu insan için sıradan bir olay olan doğum günü yemeği, itfaiyeciler için yıllar süren bir özlem olmuştur. Ancak onların çabaları sayesinde Xinjiang'daki 32 kömür ocağında yangınlar söndürüldü, geri kalanların da yakın bir gelecekte söndürülmesi bekleniyor. Xinjiang'da eskiden yangınlarda kavrulan toprakların yeşilliğe kavuşmasıyla birlikte Xinjiang Kömür Ocakları İtfaiyesi'nin mensupları da daha büyük bir huzur içinde yaşamanın tadını çıkarma imkanına sahip oluyorlar.
YİRMİ YILDIR YANAN YOL
1990 Yılında Başlayan Yangın 2000 Kişiyi evlerinden Etmiş Ama Olayın En İlginç Yanı Günde Ortalama 4 Ton Kömür Cevheri İçten İçe Yanmaya devam Ederken Bu Ateşi Söndürmenin İmkansız Olması...
