MAGNEZYUM FABRİKA YANGINI ( ÇERKEZKÖY )
9 Temmuz 2008 by Ahmet Sertkan
BİR YANGININ ANATOMİSİ MAGNEZYUM METAL YANGINI ( 7 GÜNLÜK SÜREÇ ) Magnezyum (Mg), gümüş beyazlığında bir metaldir ve genellikle alaşım maddesi olarak, yani başka metallerle karıştırılarak kullanılır. Kimyasal simgesi Mg, atom numarası 12; atom ağırlığı 24,312 olan bu element en hafif metallerden biridir ve bu özelliğiyle önem kazanmıştır.
İsmini Manisa ile aynı kökenden alan element. ikisi de ismini şimdiki Manisa civarında Grekler tarından kurulmuş olan Magnesia şehrinden alır. Deniz suyunda çok miktarda magnezyum bulunmaktadır. Deniz suyundaki magnezyum CaO ile reaksiyona sokularak MgCl2 bileşiği halinde geri kazanılır. CaO + H2O à Ca2+ + 2OH- Mg2+ + 2OH- à Mg(OH)2 Mg(OH)2 + 2HCl à MgCl2 + 2H2O Sıcak eritilmiş MgCl2 bileşiğinin elektrolizi ile saf olarak izole edilir. Aynı zamanda açığa Cl2 gazı çıkar. Toz halindeki magnezyum kolayca tutuşur ve parlak bir alevle yanar. Bu özelliği nedeniyle, elektrikli fotoğraf makinesi flaşları çıkmadan önce, magnezyum yakılarak flaşlı fotoğraflar bu madde sayesinde çekilmiştir. Yanarken Güneş ışığından birkaç kez daha parlak ışık yayar. Ateşine çıplak gözle bakılmamalı aksi takdirde gözde geçici kararma yapabilir. Maddenin fiziksel özellikleriyse; katı halde bulunan bu madde 1. 738 gr/cm³ yoğunluğundadır. Sıvı haldeki yoğunluğu ise 1.584 gr/cm³ tür. Bu madde ısıtılmış haldeyken soğuk haline oranla daha ağır laşan enteresan bir maddedir. Bunun nedeni sıcak iken okside olarak magnezyum oksit tabakası ile kaplanması nedeniyledir. Ergime noktası 650 ºC kaynama noktası 1090 ºC dir. Stabil yani dengeli yani reaktif olmayan radyasyon yaymayan bir maddedir. Atom no!su 12dir.12 protonu ve 12 netronu ile dengelidir.
Resim:1. Magnezyum
Resim: 1.a. Atomic yapısı
Resim:1.b.Su ile temas eden magnezyumun yanması
MAGNEZYUM MADDESİNİN YANMASI SIRASINDA SU İLE REAKSİYONUNU GÖSTERİR EĞİTİM FİLMİ
İnsanlar için magnezyumun anlamı ise; hayati önem taşıyan 11 mineralden birisi olmasıdır. Doğal sağlık kaynağı olarak nitelendirilen magnezyum, başta stres olmak üzere çok sayıda hastalığa karşı iyi gelir. Özellikle migrene karşı iyidir ve kalbi korur. Astım ve alerjik nezleyi hafifletir. Ayrıca cildi düzgünleştirir, saçı güzelleştirir, tırnakları kuvvetlendirir. Magnezyumun fazlasının zararı olmaz. Çünkü fazlası sorun yaratmadan vücuttan atılır, vücut için gerekli olan magnezyumu almak için kakao, ıspanak, yağlı peynir, dil balığı ve muz gibi gıdalara ağırlık verilmelidir.
Resim:2. Besinlerdeki magnezyum
Magnezyum doğada saf halde bulunmaz, genelde bileşikler halinde bulunur. En sık rastlanan bileşikleri klorid, silikat, karbonat, sülfat ve diğerleridir. Deniz suyu, doğada en yüksek konsantrasyondaki magnezyum bileşiğini (magnezyum klorid) bulundurur. (1.34g/kg). Potansiyel sağlık etkileri : Solunması: Tozlarının ya da dumanının solunması, solunum yolunu tahriş edebilir. Öksürme, göğüs ağrısı ve ateş semptomları arasındadır. Yutulması: Magnezyum metalinin toksinliği tam olarak belirlenmemiştir. Karın ağrısı ve ishale neden olabilir. Deri teması: Parçacıkların deride iyice gömülmesi deri döküntüsüne neden olabilir. Erimiş magnezyum ciddi deri yanıklarına neden olabilir. Göz teması: Yüksek yoğunluktaki tozlar mekanik olarak tahrişe neden olabilir. Var olan yaralara magnezyumun bulaşması/teması iyileşmeyi yavaşlatır.
Resim:4.Patlamadan 36 dk. Sonra 15.31
Sıra itfai önlemlerin alınmasına gelindiğinde ise; Öncelikli olarak fabrika mevcudu sorulmuş, toplanma yerinde sayımın yapılmadığı fakat tüm personelin kaçış yollarını kullanarak kurtulduğu yaralanan personelin bulunmadığı bilgisini aldığımda çok mutlu olduğumu hatırlıyorum. İhbar alımından hemen sonra maksatlı itfaiye aracının arkasında cankurtaran aracını kullanarak yangın yerine ulaşmaya çalışıyordum. Gördüğüm manzara korkunç olarak nitelenecek görüntülerden biriydi. Yaklaşık 2 km öteden patlama duyulmuş fakat nerede olduğu hakkında bilgi gelmemiş idi. İhbar sonrası yolda 150–200 metre yukarıya yükselen beyaz – siyah dumanları görünce korkmadım desem yalan olur. Tek korkum personel hasarının olabileceğiydi. Oysa artık bu bilgi mutluluktan ziyade büyük bir yükün omuzlarımdan kalkması ve rahatlama hissiydi. Şimdi sıra 300m içimde bulunan üç fabrika personelinin uygun şekilde tahliyelerinin sağlanması ve yangın emniyetlerinin alınmasındaydı. Yapılabilecekler ise zaten belli ve sınırlıydı. İşletme içinde sadece soğutma yapılabilecek yangın yeri zamana bırakılarak soğutma sağlanması beklenecekti. İşletme dışında ve çevre fabrikalardaysa yangının boş arazilerde bulunan otlar vasıtasıyla diğer işletmelere intikali önlenecekti. Her yıl sanayicilerimizin dikkatini bu konuya çekmek için Bölge Müdürümüzün imzasıyla Mayıs ayında otların biçilmesi ve tarla sınırlarından beş metrelik alanların traktörler ile sürdürülmesi istenmektedir. İşte şu an otlar yeşil iken bile hızla yanıyorlardı. Biçimek ve sürmek işleri için otların kurumadan yapılmasının isabetli bir karar olduğu da böylece ortaya çıkıyordu. ( Burada tırnak içinde belirtmek istediğim, üzüldüğüm Çerkezköy Organize Bölgesi İtfaiye Amirliğinin gerekli tedbirleri almadığı, yetersiz kaldığı bilgisinin bilerek, kasten ve husumet güden bir gazetecinin yetersiz bilgisiyle yaptığı haberin tüm medyada kes –kopyala- yapıştır habercilik anlayışıyla yayımlanmasıdır. Bölgemizde yangın sayıları son altı yılda Dünyanın hiçbir ülkesinde görülmeyecek derecede azalma göstermiş. Hiç bir büyük maddi hasar oluşmamış. Bölgemizde hiç bir çalışan yangın kaynaklı hasar görmemiştir. Bölge itfaiyesi emsalleri arasında en iyi olduğunu her daim kanıtlayabilecek kalite ve güçte olup, Türkiye’nin ilk ISO 9001 kalite belgeli itfaiyesidir. Yine işletmeler üzerinde en çok denetim eğitim ve tatbikat yapan tek itfaiyedir. Bölge çalışanlarından yirmi bin kişiye ücretsiz yangın eğitimi uygulamalı olarak verilmiş ve devam etmektedir. Tüm bunlar denetime ve bilgi paylaşımına açıktır. Çin Cumhuriyetinde buna benzer bir yangında 30 işçinin öldüğü de literatür incelendiğinde görülebilir.) Çevre fabrikaların boşaltıldığı, ilk müdahale yangın söndürme ekiplerinin emniyetli saha için hazır beklediği, klima ve havalandırmaların kapatıldığı raporu ekip çavuşlarınca tarafıma iletildi.” İtfaiyeciliğin en büyük hasleti sabır ve akıldır ve bilgidir.” Hocalarımın dillerine pelesenk ettikleri bu söz şimdi bana rehberlik ediyor ve güç kazandırıyordu. İlk kez büyük bir yangına müdahale edecek personelim öyle uyum içinde panik yapmadan her şeyi anında yaparak çalışıyordu ki görenler bizi tatbikatta sanabilirdi.
Resim:5. Koordinasyon ve emniyete alma
Magnezyum parladığında çok parlak ve alevli şekilde yanar ki; buda müthiş bir ışınım yaymaktadır. ( Radyasyon etkisi ) Lütfen radyoaktif maddeler ile bağ kurarak radyasyon yaydığı varsayımına kapılmayın. Magnezyum radyoaktif bir madde değildir. Isı transferinde oldukça etkili bir yöntem olan radyasyon etkisi tıpkı Güneşin Dünyamızı ısıtması gibi yanan lav öbeklerinden en fazla 15 metre ötede bulunan 200 kadar varil ve açıkta bulunan magnezyum kalıplarını etkilemekteydi. Bu durum üç sıra halinde üst üste konmuş direkt ışınıma maruz kalan bidonların korunmasında ne denli acele etmemiz gerektiğini ve ne denli zorlanacağımızın göstergelerinden biri idi.
Resim:6 Korunması gereken Variller.
İlk etapta su perdesini öyle bir kullanmalıydık ki ne bir damla su yanan lavlar ile temas etmeliydi nede soğutularak korumasını yaptığımız variller ile temas etmeliydi. Her iki durumda da suyun yüksek ısı ile temasında meydana gelebilecek tepkime ile çevreye lav fışkırabilir aynı zamanda da nomeks elbise içinde dahi olsa personelimin ya da benim kuru buhardan etkilenerek yanmamıza neden olabilirdi. Diğer tarafta ise patlamaların etkisiyle yerlerinden oynayan yırtılan variller içindeki magnezyum tozlarının su ile reaksiyona girerek patlamalarına ve yan tarafta bulunan üretim binasına ulaşabilirdi. Eğer öğle olsaydı lav ya da ısı ilk üç dakikada yanan malzeme kadar malzemenin tekrar yanmasına sebebiyet verecek belki de orada görev yapan bizlerin ölümüne yol açabilecek idi. Personelimi uyararak idari bina duvarını siper alarak soğutma perdesini her iki felaket odağının tam ortasında gerçekleştirdim. Büyük Patlama halinde önce suyun kapatılarak bölgenin dışına çıkmalarını emrettim. Soğutma kararımın doğruluğunun ve faydasını idari bina ağaç kapısının ışınım( radyasyon ), hava yolu ile temastan, konveksiyon yoluyla(devridaim) ısınıp yanmaya başlamasıyla anladım. Derhal kapı tarafımızdan söndürüldü.
Resim:7. Işınım yoluyla yanan kapı
Çevre il, ilçe ve köylerden fabrikalardan destek için itfaiyeler ve yangın söndürme ekipleri ard arda yardıma koşmuşlar ve ana cadde üzerinde konuşlanmaya başlamışlar. Her iki üç dakikada bir yeni bir itfaiyenin gelmekte olduğu haberleri gelmeye başladı.Sulu söndürme ihtiyacımızın kalmadığını gelen ekiplerin yeteli olduklarını artık yeni gelecek gruplara ihtiyacımız olmadığını kriz masasına ilettim.Gerçektende ana yollarda konuşlanmış on kadar itfaiyeyi gördüm.Türk milletinin ve itfaiyecisinin zor durumda kalana yardım etme duygusunun ve asilliğinin bir örneği daha yaşanmaktaydı. Şimdi yeni kararlar alma ve uygulamaya koyma zamanıydı. Benim yapacağım en küçük hata konumsal olarak emrimde görev yapacak tüm itfaiyeleri etkileyecek onlara da leke sürebilecekti. Sorumluluğum biraz daha artmış hata yapma lüksümün olmadığını daha derinden hisseder olmuştum. İşletme genel müdüründen alacağım bilgiler ışığı altında yapacaklarımın neler olması geerktiği, onun bilgilerine başvurmamın yeni zararlara yol açmayacağı düşüncesiyle kendisini aksiyon planlamamızın düzgün işlemesi için yardıma davet ettim. Üretim alanlarının ve ek deponun soğutulma işlemlerinde sadece çatı soğutmalarında su kullanmamızın faydalı olacağını söyledi. Düşüncesi oldukça mantıklı ve doğruydu. Isı iletimini kesmemiz, soğutma yapmamız ve ateşi, kor parçalarını çatıdan uzak tutmamız gerekiyordu. Yanan magnezyum üzerine kaçıracağımız su yeni infilaklar ve yangının yayılması anlamını taşıyordu. Soğutma uygulamasının başlatılması için Kızılpınar, Kapaklı itfaiyeleri merdivenli araçlarından yardım talep ederek emniyetli noktalara konuşlanmalarını sağladım çatı soğutmaları da böylece fayda verdi. Üretim ve ek depo olarak adlandırılan ve yanmakta olan bölgeye birkaç adım mesafedeki yerler böylelikle kurtarılmış oldu. Aynı zamanlarda İtfaiyeme ait maksatlı aracım ve Merdivenli aracım çevre fabrikaların söndürme ekipleri personel emniyetinin sağlanmasıyla beraber çıkan ot yangınlarına müdahale ederek yangının saçılarak büyümesini önlediler.
Resim:8. Oluşan ot yangının söndürülmesi
Yangın yerindeki ısının 1100 ºC fazla olduğu metallerin eriyerek lav olup aktığı bu tip yangınlarda çevre fabrikalarda dumandan zehirlenmeler, ısıdan etkilenmeler, yöneticilerde kaygı, çalışanlarda panik oluşması muhtemeller arasındadır. Bunu önlemekte oldukça güç olacak noktalardan biri olmasına rağmen kolaylıkla bertaraf ettiğimiz için onca telaşın içinde bile mutlu oldum. Yılda toplam beş yüze yakın eğitim, haberli habersiz tatbikat, işletme kaçış eğitimleri belirlenmiş toplanma alanları ve bunların alternatifleri, bize yardımcı olan ilk müdahale ve yangın söndürme ekipleri gururumuz oluverdiler birden. Bilinçli çalışanlar onlara verdiğimiz eğitimlerin meyvelerini sunuyorlardı geriye.
Resim:9. 300 metre uzaktan yangın yeri bir saat sonra16.00
Yangının büyüyebilme riski ve diğer fabrikalara ulaşma riski hep akılda tutularak, her an yağabilecek bir yağmurun yerde yatan bu lavları azdırabileceği düşüncesi ile çevre fabrikalarda oluşabilecek yangınların ve çevre soğutması ihtiyacı için yangın söndürme helikopter ihtiyacımızın olabileceğini aynı zamanda Kriz yöneticimiz olan Bölge Müdürümüze ilettim. Yangının sınırlandırılması lavların kapatılması için bol miktarda kuru kum ile iş makinelerine acil ihtiyaç duyduğumuzu temin edilmesinin elzem olduğunu raporettim. Aradan geçen bir saat sonunda yangın yerinde alevler azalmış fakat kor ateş içindeki lavlar tamamen görünür olmaya ve ortaya çıkmaya başlamıştı. Daha önce alev ve dumanın içinde hapsolmuş yanan madde miktarının ve volümünün ne olduğu hakkında bende net bir bilgi oluşamamış idi. İşletme genel müdüründen aldığım bilgi vardı elimde ve ben 150 ton maddenin patlama anında ne kadarının ne kadar zamanda yok olabileceği hakkında net bir görüşe sahip olamıyordum.İşte şimdi düşmanım sisler dumanlar arasından kendini yavaş yavaş göstermeye başlamıştı. Bölge müdürlüğümüze ait kepçe ilk on dakika içinde kuru toprakları yanan bölge yakınlarından alarak yanmakta olan maddeyi sınırlandırmaya başladı. On-onbeş dakika sonra Çerkezköy itfaiye amirinin katkılarıyla belediye kamyonları taşeron kamyonları kum getirmeye başladılar. Gelen kumları iş makinelerine zarar gelmeyecek şekilde bir set oluşturarak çepeçevre yanan lavların etrafında sütrelendirdim.
Resim:10.Kum ile sütrelendirme 2.5 saat sonra 17:30
Resim:11.Sütreleme çalışması üç saat sonra 18:00
Tamamında nem olmadığına inandığım bir miktar kuru kumu kepçe aracı yardımıyla en yakın lavların üzerine önden arkaya doğru yarım metrelik bir kısıma fazla yüksekten olmayarak döktürdüm. Lavlar örtüldü, o bölümden çıkan küçük alevler kayboldu, ani bir reaksiyon oluşmadı. Fakat kum ile kaplama yaptığım yarım metrelik alanda bir dakika sonra küçük bir patlama oldu. Anlaşılan her ne kadar kuru görünse bile kumda patlamalara yetecek kadar nem bulunuyor ve ben bu kumu yüzey kaplamasında henüz kullanamayacaktım. Bu tür yangınlar tecrübe isteyen yangınlar olduğundan ilk karşılaşmamda daha dikkatli davranmak zorunluluğu baş gösteriyordu. Kendi dinamiği içinde patlayan yanan bu yangını ancak ve ancak soğukkanlılık, bilgi, deneyim, zekanın alt edebileceğini daha önceki yangın senaryolarında personelime sürekli anlatıyordum. Uygulama gerçekleme sırası başa gelmişti. Zamanın ve soğumaya bırakmanın birincil şartı yangının çevreye sıçramasını önlemektir. Öyleyse ne yapmalıydım. Tekrar yangın alanının çevresini dolaştım uzaklaştırılacakların neler olduğunu ekip şeflerine anlattım. Kurtarılacak olan ise daha önceden soğutmasını yaptığım çevresini sütrelendirdiğimiz 200 kadar magnezyum tozu bulunan varillerdi ve onlar artık birinci öncelikteydi.
Resim:12.Önce su perdesi ile korunan varillerin sütrelenmesi 18:08
Bunun organizasyonunu işletme müdürü ile beraberce yapacaktık. Yine kiriz yönetimini devreye sokarak şoförler odasından forklift kiraladık. Çünkü işlemenin sahip olduğu forkliftler patlama ve yanan alan içinde kalarak tamamen kullanılmaz hale gelmişlerdi. Sıra emniyete aldığımız fakat herhangi yağmur yağışında bile infilak ederek çevrede zarar oluşturacak hem sönmesi bir hafta alacak yangınım ile sarsıntıdan yırtılma olasılığı olabilecek varillerin o bölgeden uzaklaştırılma işlemi vardı. İlk etaplarda o varillerin oradan uzak tutulması için emir verseydim ya da karar verseydim bu işlem felaket ile sonuçlanabilirdi. Birincisi yüksek ısı ile aramızda 15 metre var iken hiçbir araç o bölgede çalışamaz idi. İkincisi varillerden herhangi birinin yırtılma olasılığına karşı saçılmayı ve yüksek ısıdan etkilenmesini engellemek gerekiyordu. Koruma işlemini su ve kum ile yaptığımız variller artık oradan alınarak emniyetli bir ortamda depolanmalıydı. İşletme yapısı gereği variller muhakkak yanmakta olan lavların önünden geçirilmek zorundaydı. İlk olarak önünde bulunduğu ambar duvarını yıkarak kaçırmayı düşümdüm. Fakat ambar tamamen dolu olduğundan dış kısımda varillerin mecburiyetten stoklandıklarını öğrendim. Duvar yıkmak yangını kurtarılmış ambara sokmak demek olacağından bu düşüncemden vaz geçtim. Varillerin öncelikle ateşi görmeyecek bir kapalı alana ihtiyacı vardı. Araştırmalarımız sonucu uygun kapalı alanın çok uzakta olması ve bu yanıcı- parlayıcının kısa sürede mevkii değiştirmesi gerektiğinden ön bahçede zarar görmemiş ambar duvarına alınmasını kararlaştırdım. İşletme genel müdürü de varillerin sudan nemden etkilenmelerini engellemek için su geçirmez plastik örtü ve ambalajlama malzemeleri ile varillerini ekstra koruma sağlaması için küçük bloklar halinde sarmaladı. İtfaiyecilikte yangın söndürmek tıpkı satranç oynamak gibidir. Bir hamle yaptığınızda sonuçlarını çok iyi öngörmeniz gerekir. Aksi halde kaybeden siz olursunuz. Forklift sürücülerine yapacakları işi detaylı olarak anlatıp kişisel emniyetlerini aldıktan sonra sıralı bir şekilde kurtarma çalışmasını başlattım ve tam üç saat sürdü.
Resim:13. Varillerin alındığı emniyetli bölge 20:30
Yangını kontrol altına almak çevreye zarar vermemek elbette önemli işler ama bazen sizin dışınızda gelişen durumlar var. Örneğin yağış her türlü yağış yangını körükler. Yangının ilk gecesi en önemli gecelerden biri olarak en titiz bekleme saatlerinin gecesidir. Bu nedenle emniyet nöbeti tahsis ettim. Hiç bir itfaiye aracını geri çekmedim. İtfaiye merkezinde Her yarım saatte bir iki itfaiye personeli lav kümelerinden en az onbeş metre uzaktan tam koruma sağlanmış şekilde birbirini koruyan buddy olarak emniyet dolaşımına başladı. Tam 14 saat sonra oluşan sis yağışı ve Trakya’nın meşhur kırağısı birleşince lav kümbetlerinden alev fışkırmaya başladı. Bol nem yeterli yakıt ve tepkime için hidrojen demektir. Sanırsınız suyla buluştuğu için kutlama yapıyor. Havai fişekteki gibi kıvılcımlar küçük patlamalar, amonyak kokusu beyaz duman, buhar hepsi artış eğilimi gösterdi. Bazı noktalarda alevli yanmalar başladı. Emniyet dolaşımının süresini azaltarak sayısını arttırdım. Sabaha kadar ki güneşle beraber sis ve kırağının yok olacağını bildiğimizden yağmur yağmaması için dua ettik. Günler olay mahallini kontrol altında tutmak sirayeti önlemek ile geçti ta ki yangının dördüncü günü yaklaşık 90 saat sonra yağan şiddetli yağmur uyuyan canavarı uyandırdı ve bir iki küçük patlamaya neden oldu. Duman ,buhar, ve yine amonyak kokusu.. Çok şükür daha fazla zararı olmadı. Beşinci gün bile gün bazı noktalarda sıcaklık 350 ºC ye ulaşıyordu. Yangın yeri yedinci günün sonunda soğutma tam gerçekleştirilerek yüksek ısıdan hasar gören binalara girilmemesi raporuyla birlikte işletme sahiplerine teslim edildi.
Resim: 14.Yangından üç gün sonra devam eden lokalize yanma
Resim: 15. Hasar tespit çalışmaları
Resim 16.17. Kriz yönetimine ve Sn. Kaymakam beye yangın sonrası verilen brifing
NOTLAR: Yangın haberinin abartılı olarak yayın ve yayım organlarından duyulmasının ardından İstanbul İtfaiye Müdürlüğü istek yapılmadan üç itfaiye aracı bir hazmat aracı 25 personel ile 16:00 da yangın yerinde hazır bulunmuş yangına müdahale etmemiştir. Basında İstanbul İtfaiyesinin 250 personel ile gelerek yangına köpük ile müdahale ettiği yazılmış olup; Köpük yapımında % 92 su + % 6 köpük mayii ( Tamamen sıvı haldedir.) + % 4 hava karışımından yararlanılmakta olup magnezyum yangınına sıkıldığında yeni patlamalara neden olabileceği hakkında hiçbir bilgi olmadan haber yapılmıştır. Bu İstanbul belediyesi İtfaiye Müdürlüğüne de atılan büyük bir kara lekedir. Sadece gazete haberlerine bakan bir bilirkişi İstanbul İtfaiyesini suçlu duruma düşürebilir. Ki bu asla kabul edilemez bir durumdur. Yaygara kopartılarak 2 saat öteden getirilen onca araç ve personelden özür diledim. Olayların kasıtlı olarak abartıldığını ve sulu söndürme araç ve personeline ihtiyacımızın bulunmadığını kendilerinin gelmelerine gerek olmadığını söyledim ve anlattım. Fakat verilen emir nedeniyle yolda olduklarından temas kurulamadı. Verdikleri büyük destek, özveri, İtfaiyecilik ruhlarındaki incelik ve moral değerlerine bölgem, itfaiyem, şahsım ve tüm personelim adına teşekkür eder minnettarlığımın kabullerini dilerim. Ayrıca; Çorlu itfaiyesine, Çerkezköy belediye itfaiyesine, Kapaklı itfaiyesine, 3 zırhlı Tugay Komutanlığı itfaiyesine, BSH itfaiyesine, Botaş itfaiyesine, Kızılpınar itfaiyesine, Vize itfaiyesine, Saray itfaiyesine, Karaağaç park ve bahçeler müdürlüğüne, Veliköy itfaiyesine ve değerli yöneticilerine şükranlarımı sunarım.
Ahmet SERTKAN
Ç.O.S.B. İtf. A.
İsmini Manisa ile aynı kökenden alan element. ikisi de ismini şimdiki Manisa civarında Grekler tarından kurulmuş olan Magnesia şehrinden alır. Deniz suyunda çok miktarda magnezyum bulunmaktadır. Deniz suyundaki magnezyum CaO ile reaksiyona sokularak MgCl2 bileşiği halinde geri kazanılır. CaO + H2O à Ca2+ + 2OH- Mg2+ + 2OH- à Mg(OH)2 Mg(OH)2 + 2HCl à MgCl2 + 2H2O Sıcak eritilmiş MgCl2 bileşiğinin elektrolizi ile saf olarak izole edilir. Aynı zamanda açığa Cl2 gazı çıkar. Toz halindeki magnezyum kolayca tutuşur ve parlak bir alevle yanar. Bu özelliği nedeniyle, elektrikli fotoğraf makinesi flaşları çıkmadan önce, magnezyum yakılarak flaşlı fotoğraflar bu madde sayesinde çekilmiştir. Yanarken Güneş ışığından birkaç kez daha parlak ışık yayar. Ateşine çıplak gözle bakılmamalı aksi takdirde gözde geçici kararma yapabilir. Maddenin fiziksel özellikleriyse; katı halde bulunan bu madde 1. 738 gr/cm³ yoğunluğundadır. Sıvı haldeki yoğunluğu ise 1.584 gr/cm³ tür. Bu madde ısıtılmış haldeyken soğuk haline oranla daha ağır laşan enteresan bir maddedir. Bunun nedeni sıcak iken okside olarak magnezyum oksit tabakası ile kaplanması nedeniyledir. Ergime noktası 650 ºC kaynama noktası 1090 ºC dir. Stabil yani dengeli yani reaktif olmayan radyasyon yaymayan bir maddedir. Atom no!su 12dir.12 protonu ve 12 netronu ile dengelidir.
Resim:1. Magnezyum
Resim: 1.a. Atomic yapısı
Resim:1.b.Su ile temas eden magnezyumun yanması
MAGNEZYUM MADDESİNİN YANMASI SIRASINDA SU İLE REAKSİYONUNU GÖSTERİR EĞİTİM FİLMİ
İnsanlar için magnezyumun anlamı ise; hayati önem taşıyan 11 mineralden birisi olmasıdır. Doğal sağlık kaynağı olarak nitelendirilen magnezyum, başta stres olmak üzere çok sayıda hastalığa karşı iyi gelir. Özellikle migrene karşı iyidir ve kalbi korur. Astım ve alerjik nezleyi hafifletir. Ayrıca cildi düzgünleştirir, saçı güzelleştirir, tırnakları kuvvetlendirir. Magnezyumun fazlasının zararı olmaz. Çünkü fazlası sorun yaratmadan vücuttan atılır, vücut için gerekli olan magnezyumu almak için kakao, ıspanak, yağlı peynir, dil balığı ve muz gibi gıdalara ağırlık verilmelidir.
Resim:2. Besinlerdeki magnezyum
Magnezyum doğada saf halde bulunmaz, genelde bileşikler halinde bulunur. En sık rastlanan bileşikleri klorid, silikat, karbonat, sülfat ve diğerleridir. Deniz suyu, doğada en yüksek konsantrasyondaki magnezyum bileşiğini (magnezyum klorid) bulundurur. (1.34g/kg). Potansiyel sağlık etkileri : Solunması: Tozlarının ya da dumanının solunması, solunum yolunu tahriş edebilir. Öksürme, göğüs ağrısı ve ateş semptomları arasındadır. Yutulması: Magnezyum metalinin toksinliği tam olarak belirlenmemiştir. Karın ağrısı ve ishale neden olabilir. Deri teması: Parçacıkların deride iyice gömülmesi deri döküntüsüne neden olabilir. Erimiş magnezyum ciddi deri yanıklarına neden olabilir. Göz teması: Yüksek yoğunluktaki tozlar mekanik olarak tahrişe neden olabilir. Var olan yaralara magnezyumun bulaşması/teması iyileşmeyi yavaşlatır.
Resim:4.Patlamadan 36 dk. Sonra 15.31
Sıra itfai önlemlerin alınmasına gelindiğinde ise; Öncelikli olarak fabrika mevcudu sorulmuş, toplanma yerinde sayımın yapılmadığı fakat tüm personelin kaçış yollarını kullanarak kurtulduğu yaralanan personelin bulunmadığı bilgisini aldığımda çok mutlu olduğumu hatırlıyorum. İhbar alımından hemen sonra maksatlı itfaiye aracının arkasında cankurtaran aracını kullanarak yangın yerine ulaşmaya çalışıyordum. Gördüğüm manzara korkunç olarak nitelenecek görüntülerden biriydi. Yaklaşık 2 km öteden patlama duyulmuş fakat nerede olduğu hakkında bilgi gelmemiş idi. İhbar sonrası yolda 150–200 metre yukarıya yükselen beyaz – siyah dumanları görünce korkmadım desem yalan olur. Tek korkum personel hasarının olabileceğiydi. Oysa artık bu bilgi mutluluktan ziyade büyük bir yükün omuzlarımdan kalkması ve rahatlama hissiydi. Şimdi sıra 300m içimde bulunan üç fabrika personelinin uygun şekilde tahliyelerinin sağlanması ve yangın emniyetlerinin alınmasındaydı. Yapılabilecekler ise zaten belli ve sınırlıydı. İşletme içinde sadece soğutma yapılabilecek yangın yeri zamana bırakılarak soğutma sağlanması beklenecekti. İşletme dışında ve çevre fabrikalardaysa yangının boş arazilerde bulunan otlar vasıtasıyla diğer işletmelere intikali önlenecekti. Her yıl sanayicilerimizin dikkatini bu konuya çekmek için Bölge Müdürümüzün imzasıyla Mayıs ayında otların biçilmesi ve tarla sınırlarından beş metrelik alanların traktörler ile sürdürülmesi istenmektedir. İşte şu an otlar yeşil iken bile hızla yanıyorlardı. Biçimek ve sürmek işleri için otların kurumadan yapılmasının isabetli bir karar olduğu da böylece ortaya çıkıyordu. ( Burada tırnak içinde belirtmek istediğim, üzüldüğüm Çerkezköy Organize Bölgesi İtfaiye Amirliğinin gerekli tedbirleri almadığı, yetersiz kaldığı bilgisinin bilerek, kasten ve husumet güden bir gazetecinin yetersiz bilgisiyle yaptığı haberin tüm medyada kes –kopyala- yapıştır habercilik anlayışıyla yayımlanmasıdır. Bölgemizde yangın sayıları son altı yılda Dünyanın hiçbir ülkesinde görülmeyecek derecede azalma göstermiş. Hiç bir büyük maddi hasar oluşmamış. Bölgemizde hiç bir çalışan yangın kaynaklı hasar görmemiştir. Bölge itfaiyesi emsalleri arasında en iyi olduğunu her daim kanıtlayabilecek kalite ve güçte olup, Türkiye’nin ilk ISO 9001 kalite belgeli itfaiyesidir. Yine işletmeler üzerinde en çok denetim eğitim ve tatbikat yapan tek itfaiyedir. Bölge çalışanlarından yirmi bin kişiye ücretsiz yangın eğitimi uygulamalı olarak verilmiş ve devam etmektedir. Tüm bunlar denetime ve bilgi paylaşımına açıktır. Çin Cumhuriyetinde buna benzer bir yangında 30 işçinin öldüğü de literatür incelendiğinde görülebilir.) Çevre fabrikaların boşaltıldığı, ilk müdahale yangın söndürme ekiplerinin emniyetli saha için hazır beklediği, klima ve havalandırmaların kapatıldığı raporu ekip çavuşlarınca tarafıma iletildi.” İtfaiyeciliğin en büyük hasleti sabır ve akıldır ve bilgidir.” Hocalarımın dillerine pelesenk ettikleri bu söz şimdi bana rehberlik ediyor ve güç kazandırıyordu. İlk kez büyük bir yangına müdahale edecek personelim öyle uyum içinde panik yapmadan her şeyi anında yaparak çalışıyordu ki görenler bizi tatbikatta sanabilirdi.
Resim:5. Koordinasyon ve emniyete alma
Magnezyum parladığında çok parlak ve alevli şekilde yanar ki; buda müthiş bir ışınım yaymaktadır. ( Radyasyon etkisi ) Lütfen radyoaktif maddeler ile bağ kurarak radyasyon yaydığı varsayımına kapılmayın. Magnezyum radyoaktif bir madde değildir. Isı transferinde oldukça etkili bir yöntem olan radyasyon etkisi tıpkı Güneşin Dünyamızı ısıtması gibi yanan lav öbeklerinden en fazla 15 metre ötede bulunan 200 kadar varil ve açıkta bulunan magnezyum kalıplarını etkilemekteydi. Bu durum üç sıra halinde üst üste konmuş direkt ışınıma maruz kalan bidonların korunmasında ne denli acele etmemiz gerektiğini ve ne denli zorlanacağımızın göstergelerinden biri idi.
Resim:6 Korunması gereken Variller.
İlk etapta su perdesini öyle bir kullanmalıydık ki ne bir damla su yanan lavlar ile temas etmeliydi nede soğutularak korumasını yaptığımız variller ile temas etmeliydi. Her iki durumda da suyun yüksek ısı ile temasında meydana gelebilecek tepkime ile çevreye lav fışkırabilir aynı zamanda da nomeks elbise içinde dahi olsa personelimin ya da benim kuru buhardan etkilenerek yanmamıza neden olabilirdi. Diğer tarafta ise patlamaların etkisiyle yerlerinden oynayan yırtılan variller içindeki magnezyum tozlarının su ile reaksiyona girerek patlamalarına ve yan tarafta bulunan üretim binasına ulaşabilirdi. Eğer öğle olsaydı lav ya da ısı ilk üç dakikada yanan malzeme kadar malzemenin tekrar yanmasına sebebiyet verecek belki de orada görev yapan bizlerin ölümüne yol açabilecek idi. Personelimi uyararak idari bina duvarını siper alarak soğutma perdesini her iki felaket odağının tam ortasında gerçekleştirdim. Büyük Patlama halinde önce suyun kapatılarak bölgenin dışına çıkmalarını emrettim. Soğutma kararımın doğruluğunun ve faydasını idari bina ağaç kapısının ışınım( radyasyon ), hava yolu ile temastan, konveksiyon yoluyla(devridaim) ısınıp yanmaya başlamasıyla anladım. Derhal kapı tarafımızdan söndürüldü.
Resim:7. Işınım yoluyla yanan kapı
Çevre il, ilçe ve köylerden fabrikalardan destek için itfaiyeler ve yangın söndürme ekipleri ard arda yardıma koşmuşlar ve ana cadde üzerinde konuşlanmaya başlamışlar. Her iki üç dakikada bir yeni bir itfaiyenin gelmekte olduğu haberleri gelmeye başladı.Sulu söndürme ihtiyacımızın kalmadığını gelen ekiplerin yeteli olduklarını artık yeni gelecek gruplara ihtiyacımız olmadığını kriz masasına ilettim.Gerçektende ana yollarda konuşlanmış on kadar itfaiyeyi gördüm.Türk milletinin ve itfaiyecisinin zor durumda kalana yardım etme duygusunun ve asilliğinin bir örneği daha yaşanmaktaydı. Şimdi yeni kararlar alma ve uygulamaya koyma zamanıydı. Benim yapacağım en küçük hata konumsal olarak emrimde görev yapacak tüm itfaiyeleri etkileyecek onlara da leke sürebilecekti. Sorumluluğum biraz daha artmış hata yapma lüksümün olmadığını daha derinden hisseder olmuştum. İşletme genel müdüründen alacağım bilgiler ışığı altında yapacaklarımın neler olması geerktiği, onun bilgilerine başvurmamın yeni zararlara yol açmayacağı düşüncesiyle kendisini aksiyon planlamamızın düzgün işlemesi için yardıma davet ettim. Üretim alanlarının ve ek deponun soğutulma işlemlerinde sadece çatı soğutmalarında su kullanmamızın faydalı olacağını söyledi. Düşüncesi oldukça mantıklı ve doğruydu. Isı iletimini kesmemiz, soğutma yapmamız ve ateşi, kor parçalarını çatıdan uzak tutmamız gerekiyordu. Yanan magnezyum üzerine kaçıracağımız su yeni infilaklar ve yangının yayılması anlamını taşıyordu. Soğutma uygulamasının başlatılması için Kızılpınar, Kapaklı itfaiyeleri merdivenli araçlarından yardım talep ederek emniyetli noktalara konuşlanmalarını sağladım çatı soğutmaları da böylece fayda verdi. Üretim ve ek depo olarak adlandırılan ve yanmakta olan bölgeye birkaç adım mesafedeki yerler böylelikle kurtarılmış oldu. Aynı zamanlarda İtfaiyeme ait maksatlı aracım ve Merdivenli aracım çevre fabrikaların söndürme ekipleri personel emniyetinin sağlanmasıyla beraber çıkan ot yangınlarına müdahale ederek yangının saçılarak büyümesini önlediler.
Resim:8. Oluşan ot yangının söndürülmesi
Yangın yerindeki ısının 1100 ºC fazla olduğu metallerin eriyerek lav olup aktığı bu tip yangınlarda çevre fabrikalarda dumandan zehirlenmeler, ısıdan etkilenmeler, yöneticilerde kaygı, çalışanlarda panik oluşması muhtemeller arasındadır. Bunu önlemekte oldukça güç olacak noktalardan biri olmasına rağmen kolaylıkla bertaraf ettiğimiz için onca telaşın içinde bile mutlu oldum. Yılda toplam beş yüze yakın eğitim, haberli habersiz tatbikat, işletme kaçış eğitimleri belirlenmiş toplanma alanları ve bunların alternatifleri, bize yardımcı olan ilk müdahale ve yangın söndürme ekipleri gururumuz oluverdiler birden. Bilinçli çalışanlar onlara verdiğimiz eğitimlerin meyvelerini sunuyorlardı geriye.
Resim:9. 300 metre uzaktan yangın yeri bir saat sonra16.00
Yangının büyüyebilme riski ve diğer fabrikalara ulaşma riski hep akılda tutularak, her an yağabilecek bir yağmurun yerde yatan bu lavları azdırabileceği düşüncesi ile çevre fabrikalarda oluşabilecek yangınların ve çevre soğutması ihtiyacı için yangın söndürme helikopter ihtiyacımızın olabileceğini aynı zamanda Kriz yöneticimiz olan Bölge Müdürümüze ilettim. Yangının sınırlandırılması lavların kapatılması için bol miktarda kuru kum ile iş makinelerine acil ihtiyaç duyduğumuzu temin edilmesinin elzem olduğunu raporettim. Aradan geçen bir saat sonunda yangın yerinde alevler azalmış fakat kor ateş içindeki lavlar tamamen görünür olmaya ve ortaya çıkmaya başlamıştı. Daha önce alev ve dumanın içinde hapsolmuş yanan madde miktarının ve volümünün ne olduğu hakkında bende net bir bilgi oluşamamış idi. İşletme genel müdüründen aldığım bilgi vardı elimde ve ben 150 ton maddenin patlama anında ne kadarının ne kadar zamanda yok olabileceği hakkında net bir görüşe sahip olamıyordum.İşte şimdi düşmanım sisler dumanlar arasından kendini yavaş yavaş göstermeye başlamıştı. Bölge müdürlüğümüze ait kepçe ilk on dakika içinde kuru toprakları yanan bölge yakınlarından alarak yanmakta olan maddeyi sınırlandırmaya başladı. On-onbeş dakika sonra Çerkezköy itfaiye amirinin katkılarıyla belediye kamyonları taşeron kamyonları kum getirmeye başladılar. Gelen kumları iş makinelerine zarar gelmeyecek şekilde bir set oluşturarak çepeçevre yanan lavların etrafında sütrelendirdim.
Resim:10.Kum ile sütrelendirme 2.5 saat sonra 17:30
Resim:11.Sütreleme çalışması üç saat sonra 18:00
Tamamında nem olmadığına inandığım bir miktar kuru kumu kepçe aracı yardımıyla en yakın lavların üzerine önden arkaya doğru yarım metrelik bir kısıma fazla yüksekten olmayarak döktürdüm. Lavlar örtüldü, o bölümden çıkan küçük alevler kayboldu, ani bir reaksiyon oluşmadı. Fakat kum ile kaplama yaptığım yarım metrelik alanda bir dakika sonra küçük bir patlama oldu. Anlaşılan her ne kadar kuru görünse bile kumda patlamalara yetecek kadar nem bulunuyor ve ben bu kumu yüzey kaplamasında henüz kullanamayacaktım. Bu tür yangınlar tecrübe isteyen yangınlar olduğundan ilk karşılaşmamda daha dikkatli davranmak zorunluluğu baş gösteriyordu. Kendi dinamiği içinde patlayan yanan bu yangını ancak ve ancak soğukkanlılık, bilgi, deneyim, zekanın alt edebileceğini daha önceki yangın senaryolarında personelime sürekli anlatıyordum. Uygulama gerçekleme sırası başa gelmişti. Zamanın ve soğumaya bırakmanın birincil şartı yangının çevreye sıçramasını önlemektir. Öyleyse ne yapmalıydım. Tekrar yangın alanının çevresini dolaştım uzaklaştırılacakların neler olduğunu ekip şeflerine anlattım. Kurtarılacak olan ise daha önceden soğutmasını yaptığım çevresini sütrelendirdiğimiz 200 kadar magnezyum tozu bulunan varillerdi ve onlar artık birinci öncelikteydi.
Resim:12.Önce su perdesi ile korunan varillerin sütrelenmesi 18:08
Bunun organizasyonunu işletme müdürü ile beraberce yapacaktık. Yine kiriz yönetimini devreye sokarak şoförler odasından forklift kiraladık. Çünkü işlemenin sahip olduğu forkliftler patlama ve yanan alan içinde kalarak tamamen kullanılmaz hale gelmişlerdi. Sıra emniyete aldığımız fakat herhangi yağmur yağışında bile infilak ederek çevrede zarar oluşturacak hem sönmesi bir hafta alacak yangınım ile sarsıntıdan yırtılma olasılığı olabilecek varillerin o bölgeden uzaklaştırılma işlemi vardı. İlk etaplarda o varillerin oradan uzak tutulması için emir verseydim ya da karar verseydim bu işlem felaket ile sonuçlanabilirdi. Birincisi yüksek ısı ile aramızda 15 metre var iken hiçbir araç o bölgede çalışamaz idi. İkincisi varillerden herhangi birinin yırtılma olasılığına karşı saçılmayı ve yüksek ısıdan etkilenmesini engellemek gerekiyordu. Koruma işlemini su ve kum ile yaptığımız variller artık oradan alınarak emniyetli bir ortamda depolanmalıydı. İşletme yapısı gereği variller muhakkak yanmakta olan lavların önünden geçirilmek zorundaydı. İlk olarak önünde bulunduğu ambar duvarını yıkarak kaçırmayı düşümdüm. Fakat ambar tamamen dolu olduğundan dış kısımda varillerin mecburiyetten stoklandıklarını öğrendim. Duvar yıkmak yangını kurtarılmış ambara sokmak demek olacağından bu düşüncemden vaz geçtim. Varillerin öncelikle ateşi görmeyecek bir kapalı alana ihtiyacı vardı. Araştırmalarımız sonucu uygun kapalı alanın çok uzakta olması ve bu yanıcı- parlayıcının kısa sürede mevkii değiştirmesi gerektiğinden ön bahçede zarar görmemiş ambar duvarına alınmasını kararlaştırdım. İşletme genel müdürü de varillerin sudan nemden etkilenmelerini engellemek için su geçirmez plastik örtü ve ambalajlama malzemeleri ile varillerini ekstra koruma sağlaması için küçük bloklar halinde sarmaladı. İtfaiyecilikte yangın söndürmek tıpkı satranç oynamak gibidir. Bir hamle yaptığınızda sonuçlarını çok iyi öngörmeniz gerekir. Aksi halde kaybeden siz olursunuz. Forklift sürücülerine yapacakları işi detaylı olarak anlatıp kişisel emniyetlerini aldıktan sonra sıralı bir şekilde kurtarma çalışmasını başlattım ve tam üç saat sürdü.
Resim:13. Varillerin alındığı emniyetli bölge 20:30
Yangını kontrol altına almak çevreye zarar vermemek elbette önemli işler ama bazen sizin dışınızda gelişen durumlar var. Örneğin yağış her türlü yağış yangını körükler. Yangının ilk gecesi en önemli gecelerden biri olarak en titiz bekleme saatlerinin gecesidir. Bu nedenle emniyet nöbeti tahsis ettim. Hiç bir itfaiye aracını geri çekmedim. İtfaiye merkezinde Her yarım saatte bir iki itfaiye personeli lav kümelerinden en az onbeş metre uzaktan tam koruma sağlanmış şekilde birbirini koruyan buddy olarak emniyet dolaşımına başladı. Tam 14 saat sonra oluşan sis yağışı ve Trakya’nın meşhur kırağısı birleşince lav kümbetlerinden alev fışkırmaya başladı. Bol nem yeterli yakıt ve tepkime için hidrojen demektir. Sanırsınız suyla buluştuğu için kutlama yapıyor. Havai fişekteki gibi kıvılcımlar küçük patlamalar, amonyak kokusu beyaz duman, buhar hepsi artış eğilimi gösterdi. Bazı noktalarda alevli yanmalar başladı. Emniyet dolaşımının süresini azaltarak sayısını arttırdım. Sabaha kadar ki güneşle beraber sis ve kırağının yok olacağını bildiğimizden yağmur yağmaması için dua ettik. Günler olay mahallini kontrol altında tutmak sirayeti önlemek ile geçti ta ki yangının dördüncü günü yaklaşık 90 saat sonra yağan şiddetli yağmur uyuyan canavarı uyandırdı ve bir iki küçük patlamaya neden oldu. Duman ,buhar, ve yine amonyak kokusu.. Çok şükür daha fazla zararı olmadı. Beşinci gün bile gün bazı noktalarda sıcaklık 350 ºC ye ulaşıyordu. Yangın yeri yedinci günün sonunda soğutma tam gerçekleştirilerek yüksek ısıdan hasar gören binalara girilmemesi raporuyla birlikte işletme sahiplerine teslim edildi.
Resim: 14.Yangından üç gün sonra devam eden lokalize yanma
Resim: 15. Hasar tespit çalışmaları
Resim 16.17. Kriz yönetimine ve Sn. Kaymakam beye yangın sonrası verilen brifing
NOTLAR: Yangın haberinin abartılı olarak yayın ve yayım organlarından duyulmasının ardından İstanbul İtfaiye Müdürlüğü istek yapılmadan üç itfaiye aracı bir hazmat aracı 25 personel ile 16:00 da yangın yerinde hazır bulunmuş yangına müdahale etmemiştir. Basında İstanbul İtfaiyesinin 250 personel ile gelerek yangına köpük ile müdahale ettiği yazılmış olup; Köpük yapımında % 92 su + % 6 köpük mayii ( Tamamen sıvı haldedir.) + % 4 hava karışımından yararlanılmakta olup magnezyum yangınına sıkıldığında yeni patlamalara neden olabileceği hakkında hiçbir bilgi olmadan haber yapılmıştır. Bu İstanbul belediyesi İtfaiye Müdürlüğüne de atılan büyük bir kara lekedir. Sadece gazete haberlerine bakan bir bilirkişi İstanbul İtfaiyesini suçlu duruma düşürebilir. Ki bu asla kabul edilemez bir durumdur. Yaygara kopartılarak 2 saat öteden getirilen onca araç ve personelden özür diledim. Olayların kasıtlı olarak abartıldığını ve sulu söndürme araç ve personeline ihtiyacımızın bulunmadığını kendilerinin gelmelerine gerek olmadığını söyledim ve anlattım. Fakat verilen emir nedeniyle yolda olduklarından temas kurulamadı. Verdikleri büyük destek, özveri, İtfaiyecilik ruhlarındaki incelik ve moral değerlerine bölgem, itfaiyem, şahsım ve tüm personelim adına teşekkür eder minnettarlığımın kabullerini dilerim. Ayrıca; Çorlu itfaiyesine, Çerkezköy belediye itfaiyesine, Kapaklı itfaiyesine, 3 zırhlı Tugay Komutanlığı itfaiyesine, BSH itfaiyesine, Botaş itfaiyesine, Kızılpınar itfaiyesine, Vize itfaiyesine, Saray itfaiyesine, Karaağaç park ve bahçeler müdürlüğüne, Veliköy itfaiyesine ve değerli yöneticilerine şükranlarımı sunarım.
Ahmet SERTKAN
Ç.O.S.B. İtf. A.
